|
Шунча яхши гаплар айтилди. Токи, мусулмон ўз имонида, яхшиликка буюриб, ёмонликдан қайтаришида барқарор турсин, мухолифларнинг қаршилиги унинг иродасини бука олмасин.
«لاَ تَزَالُ طَائِفَةٌ مِنْ أُمَّتِى عَلَى الْحَقِّ ظَاهِرِينَ لاَ يَضُرُّهُمْ مَنْ خَالَفَهُمْ حَتَّى يَأْتِيَ أَمْرُ اللهِ»
«Умматимдан бир тоифаси мудом ҳақ устида ғолиб бўлиб бораверадилар. Мухолифлари уларга зарар қила олмайдилар. То Аллоҳнинг фармони келгунига қадар улар шу ҳолатларида турадилар».100
Мана шу оқимда бир неча шаръий ҳукмлар баён қилинади. Аллоҳ Таоло олдинги оятларда исломий ақидани зикр қилганди. Энди бу муборак оятда мана бу савол-жавоб айтиляпти. Бундан кейин ҳам шу улуғ сурада кўп савол-жавоблар зикр қилинади.
Ибн Аббосдан қилинган ривоятда Амр ибн Жамуҳ р.а. Пайғамбар с.а.в.дан ўз молидан нафақа қилиш ҳақида сўраганди. У кўп мол-давлатга эга бўлган чол эди. У Пайғамбар с.а.в.га, эй Аллоҳнинг пайғамбари, молимиздан нималарни инфоқ қилишимиз керак, деди. Шунда мана шу оят нозил бўлиб, қуйидагиларни баён қилди:
1. Оятдан кўриниб турибдики, савол инфоқ қилинадиган моллар ҳақида бўляпти. Лекин Аллоҳ Таоло сарф қилинадиган нарса ҳақидаги саволга умумий тарзда жавоб беряпти. (Сарф қилинувчи дейилганда сарф қилинадиган киши ҳам, сафр қилинадиган мол ҳам тушунилади).
قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ
(Айтинг: қандай яхшилик қилсангиз) яъни, ҳалол-пок йўл билан топилган мол... Кейин Аллоҳ Таоло энг биринчи навбатда кимларга сарфланишини баён қиляпти.
فَلِلْوَالِدَيْنِ وَالأَقْرَبِينَ وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَابْنِ السَّبِيلِ
(Ота-онага, қариндош-уруғга, етим-мискинлар ва йўловчи-мусофирларга). Шундан билиб оламизки, нафақа, сарф ўз ўрнида, яъни, ҳақли бўлган киши учун қилингандагина ҳисобга ўтадиган мақбул сарф бўлади.
2. Оят фарз садақа (закот) ҳақида эмас, мандуб, нафл садақа ҳақида сўзлаяпти. Бунга қарина
قُلْ مَا أَنفَقْتُم مِّنْ خَيْرٍ
деган гапдир. Аллоҳ Таоло сарфни сарф қилувчилар билан боғлаяпти. Бу ерда ҳалол, пок молни фалончи, пистончиларга сарфланглар, дейилмаяпти. Агар шундай дейилганда бу буйруқнинг фарз бўлиб қолиши эҳтимоли ҳам туғиларди. Лекин бу ерда
192-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208